Boeken voor volwassenen

In recensies over zijn jeugdboeken wordt Sjoerd Kuyper geprezen om zijn poëtische taal. ‘Poëzie is de beste leerschool voor wie kinderboeken wil schrijven,’ zegt hij er zelf over, ‘en het schrijven van kinderboeken is de beste leerschool voor wie poëzie wil maken.’ Zo kwam de eenvoud uit zijn werk voor kinderen in zijn poëzie terecht.

Kuyper heeft weinig woorden nodig om de ingrijpendste gebeurtenissen in ons leven te beschrijven: verdwijnende jeugd, naderende dood, blijvende liefde, af en toe een scheut van woede om wat de schoonheid in de weg staat. De dingen van alledag en allenacht, van iedereen.

‘Ik ken geen schrijver in Nederland die zo mooi over geluk kan schrijven als Sjoerd Kuyper. Over de eenvoud van geluk, over de dynamiek van geluk, en ook over het breekbare van geluk, want natuurlijk gaat het soms ook over verdriet, is zijn werk soms ook diep melancholiek. Maar het geluk wint altijd. En het mooie is dat je tijdens het lezen van Sjoerds gedichten ook altijd gelukkig wórdt, ze veroorzaken opluchting en een ontzettend goed gevoel. Het is net alsof je op een stralende middag of avond bij hem aan tafel hebt gezeten, terwijl je het hebt gehad over alles wat er in het leven toe doet en we, zoals vaak, hebben gezongen en lekker gegeten en gedronken.’ Thomas Verbogt

In Het heelal van jouw hart staan de mooiste gedichten en liedteksten die Sjoerd Kuyper in veertig jaar schreef, gekozen door zijn vrouw Margje en zijn vriend Thomas Verbogt, die tevens de inleiding schreef.

Met Margje Kuyper

De schilderijen van Margje in dit boek zijn alle buiten gemaakt: op de Antillen, aan de grote rivieren, maar vooral in en rond Bergen. Ik was daar ook en schreef gedichten in het zand langs de kant van de weg, op terrassen in de schaduw of in het volle sterrenlicht. We keken naar hetzelfde maar zagen iets anders. Een pen of een paletmes – dat is een wereld van verschil. In verf verdwijnt de tijd, taal is van tijd gemaakt. Margje zoekt de ziel van het landschap, die schildert ze. Ik zoek in het landschap de ruimte. Zo groot dat al mijn tijd erin past en ik die in één blik kan overzien. Dan schrijf ik van liefde en steeds vaker van dood. We leggen niets vast, we voegen toe. Mooi leven – geen constatering maar een streven.

Sjoerd Kuyper

Pleidooi voor het lezen door kinderen

Kwaaie verhalen van liefde is een bundeling essays, brieven, verhalen, lezingen en liedteksten van Sjoerd Kuyper, ter viering van veertig jaar schrijverschap.Het bevat persoonlijke verhandelingen over onder meer Nescio, popmuziek, het afscheid van de vader van de schrijver en zijn visie op het (kinder)boekenvak. Sjoerd Kuyper toont zich indeze teksten afwisselend een bewogen verteller en humoristisch observator.Een aantal van deze teksten verscheen eerder in verzamelbundels en magazines. Daarnaast bevat de bundel nog niet eerder gepubliceerd materiaal.De meeste teksten in dit boek waren lang onzichtbaar, want nooit gepubliceerd, of vrijwel onvindbaar. In Kwaaie verhalen van liefde staan ze eindelijk volop in het licht. Veertig jaar liefde en woede. Voor grote mensen.

met Frank Koenegracht

Hilarische briefwisseling op rijm tussen twee oude vrienden

De dichter Frank Koenegracht en kinderboekenschrijver en dichter Sjoerd Kuyper zijn al lange tijd bevriend. Een van de vormen waarin ze graag met elkaar praten, is per brief. En dan ook nog op rijm. Hoe gallisch die zogenaamde rijmbrieven soms ook zijn – met onderwerpen als dood en verval, hypotheken, hersencellen, niet roken, seks, betere mannen, zeelt, de lul van Frank en Zweedse fabrikanten – ze worden geschreven voor de lol. Dat is de afspraak. Ernst of flauwekul, het gaat om het schrijfplezier, de pret van het rijmen – een woest partijtje koffiehuisschaak met maar ‚‚n regel: aanraken is zetten. Een woord dat eenmaal staat, mag niet meer worden teruggenomen of verschoven. Dit leidt vaak tot vrolijke wendingen: ‘Ik hoop dat je je pet afzet/ voor ’t rijm dat ik hier heb gered.’ Of: ‘Klacht in steen, klacht in been/ vliegen als een schaduw heen/ als ik lees wat jij bedacht/ Jij bent aan zet, heer Koenegracht!’ In de brieven worden vele onderwerpen aangeroerd, maar de kern is altijd de vriendschap; een vriendschap die zelfs de zwaarste hypochonder doet zingen.

Dank voor je brief, het gaat iets beter is geïllustreerd met prachtige foto’s en tekeningen van Frank Koenegracht.

met Roel Benz van den Berg en Thomas Verbogt

Nico van der Stam (1925-2000) is ongetwijfeld Nederlands grootste onbekende popfotograaf uit de jaren zestig en begin jaren zeventig. Jaar in jaar uit prijkten zijn foto’s in de toen alom bekende Rijam-schoolagenda, vaak echter zonder naamsvermelding; dat vond men destijds niet belangrijk. Autodidact Nico van der Stam was een pionier: een beeldcultuur voor popmuziek bestond nog niet. Hij fotografeerde de prille Nederlandse popscene en degenen die Nederland vanuit het buitenland aandeden.
Roel Bentz van den berg, Sjoerd Kuyper en Thomas Verbogt schreven de teksten bij de foto’s. Met humor en betrokkenheid verhalen zij op persoonlijke wijze over deze kleurrijke periode uit de hedendaagse cultuurgeschiedenis.

Sjoerd Kuyper windt zich op over recensenten en professoren die de jeugdliteratuur alleen nog maar langs de literaire meetlat leggen. Hij vindt dat er maar één criterium is: kinderen moeten plezier beleven aan boeken. Volgens hem trekken vele collega-schrijvers zich te weinig aan van hun publiek en schiiven ze alleen voor zichzelf.

‘Kan een timmerman alleen voor zichzelf timmeren? Ik zou niet graag een stoel kopen die een timmerman over zichzelf getimmerd heeft. Misschien is die timmerman wel een kabouter – dan pas ik helemaal niet in dioe stoel!’ luidt zijn commentaar in karakteristieke stijl.

Voor dit boek verzamelde Kuyper teksten die hij heeft gepubliceerd in tijdschriften als Literatuur zonder leeftijd, Schrijven en Raster. Hij voegde er een keuze uit zijn brieven aan kinderen toe. Beginnende schrijvers zullen er nuttige adviezen in vinden, want hoewel Kuyper zelf vooral op intuïtie werkt, schrijft hij in zijn voorwoord: ‘Een vermoeden hoe het moet heb ik wel. Dat wordt steeds sterker. En mijn vermoeden hoe het niet moet steeds grimmiger … Hoofden uit de mist!’

Verhalen over de leefwereld van kinderen.

Deze bundel verhalen vormt een gesloten eenheid, een cirkel. Van de realiteit – een verjaardig in de betere milieus – naar de realiteit – Hennie Kuiper die de Tour de France lijkt te gaan winnen -, maar wat zich verder in deze verhalen afspeelt grenst aan het fantastisch: een papieren moord, een zilveren man in Parijs, science fiction in Zuid-Duitsland – droom en fantasie in voortdurende strijd met de werkelijkheid. Een nooit is er zekerheid over wie winnen zal.